భారత స్వాతంత్ర్యోద్యమంలో ముస్లింల పాత్ర
భారత స్వాతంత్ర్య పోరాటంలో ముస్లింలు కీలక పాత్ర పోషించారు. ఇండియా గేట్ పై ఉన్నా ముస్లిం పేర్లే దీనికి ప్రత్యేక సాక్ష్యం.
స్వదేశీ ఉద్యమం, 1905: బెంగాల్ విభజనకు వ్యతిరేకంగా స్వదేశీ ఉద్యమంలో ముస్లింలు ఎక్కువగా పాల్గొన్నారు. ముస్లింలు మరియు హిందువులు బ్రిటిష్ యొక్క 'బెంగాల్ విభజన' నిర్ణయాన్ని వ్యతిరేకిస్తూ సంఘీభావం తెలిపారు.
సర్ సయ్యద్ అహ్మద్ ఖాన్: ముస్లింలకు కీలక సంస్కర్త మరియు ముస్లింలలో ఆధునిక విద్య మరియు హేతుబద్ధమైన ఆలోచనను ప్రోత్సహించారు. అయితే, వారు బ్రిటిషర్‌ వాళ్ళతో పోరాడే హిందూ-ముస్లిం ఉమ్మడి ప్రయత్నాల ఆలోచనకు వ్యతిరేకం అయినప్పటికీ, పాశ్చాత్య ఆలోచనలు మరియు ఆధునిక విద్యకు భారతీయ ముస్లింలను బహిర్గతం చేయడానికి వీరు ప్రధాన కారణం.
ఖిలాఫత్ ఉద్యమం: షౌకత్ అలీ మరియు ముహమ్మద్ అలీ వంటి ముస్లిం నాయకులు ఖిలాఫత్ ఉద్యమం వెనుక ప్రధాన వ్యక్తులు. ఖిలాఫత్ ఉద్యమం ముస్లింల ఆధ్వర్యంలో, భారత స్వాతంత్ర్య పోరాటంలో మొట్టమొదటి ప్రజా ఉద్యమంగా అవతరించినట్లు ప్రత్యేకత ఉంది.
ఖుదాయ్ ఖిద్మత్‌గార్లు లేదా రెడ్ షర్టులు: ఖాన్ అబ్దుల్ గఫ్ఫార్ ఖాన్ నాయకత్వంలో బ్రిటిష్ రాజ్ కింద వివిధ సామాజిక సంస్కరణలు మరియు పోరాటాలు NWFP ప్రాంతంలో నిర్వహించబడ్డాయి.
ముస్లింలు భారతీయ జాతీయ ఉద్యమానికి ఎక్కువగా దోహదపడ్డారు. అయితే బ్రిటీష్ వారి విభజన మరియు పాలనా (Divide and Rule) పథకాన్ని అమలు చేశారు. ప్రజలు మతాల వారీగా విభజించబడ్డారు మరియు తరచుగా మతపరమైన అల్లర్లు జరుగుతున్నాయి. ముహమ్మద్ అలీ జిన్నా ప్రతిపాదించిన రెండు దేశాల సిద్ధాంతం యొక్క డిమాండ్‌ను బ్రిటిషర్లు నాటిన ఇటువంటి మతతత్వం సంక్షిప్తీకరించింది.
భారతదేశ స్వాతంత్ర్య పోరాట చరిత్రలో ముస్లిం విప్లవకారులు, కవులు మరియు రచయితల సహకారం నమోదు చేయబడింది. బ్రిటిష్ రాజ్‌పై తిటుమిర్ తిరుగుబాటు చేశారు. అబుల్ కలాం ఆజాద్, హకీమ్ అజ్మల్ ఖాన్ మరియు రఫీ అహ్మద్ కిద్వాయ్ ఈ ప్రయత్నంలో నిమగ్నమైన ఇతర ముస్లింలు. షాజహాన్‌పూర్‌కు చెందిన అష్ఫాఖుల్లా ఖాన్ కాకోరి (లక్నో) వద్ద బ్రిటీష్ ట్రెజరీని స్వాధీనంలో తీసుకోవడానికి ప్రయత్నించాడు.
ఖాన్ అబ్దుల్ గఫ్ఫార్ ఖాన్ ("ఫ్రాంటియర్ గాంధీ" గా ప్రసిద్ధుడు) ప్రసిద్ధ జాతీయవాది, అతను తన 95 సంవత్సరాల జీవితంలో 45 సంవత్సరాలు జైలులో గడిపాడు; భోపాల్‌కు చెందిన బరకతుల్లా గద్దర్ పార్టీ వ్యవస్థాపకులలో ఒకరు, ఇది బ్రిటీష్ వ్యతిరేక సంస్థల నెట్‌వర్క్‌ను సృష్టించింది; గద్దర్ పార్టీకి చెందిన సయ్యద్ రహమత్ షా ఫ్రాన్స్‌లో భూగర్భ విప్లవకారుడిగా పనిచేశాడు మరియు 1915 లో విజయవంతం కాని గద్దర్ తిరుగుబాటులో పాల్గొన్నాడు; ఫైజాబాద్ (యుపి) కి చెందిన అలీ అహ్మద్ సిద్ధిఖీ, మలయా మరియు బర్మాలో భారత తిరుగుబాటును ప్లాన్ చేశాడు, జౌన్పూర్‌కు చెందిన సయ్యద్ ముజ్తాబా హుస్సేన్‌తో పాటు, 1917 లో ఉరితీయబడ్డారు; కేరళకు చెందిన వక్కం అబ్దుల్ ఖాదిర్ 1942 లో "క్విట్ ఇండియా" పోరాటంలో పాల్గొని ఉరితీయబడ్డారు; బొంబాయికి చెందిన పారిశ్రామికవేత్త మరియు మిలియనీర్ అయిన ఉమర్ సుభానీ మహాత్మా గాంధీకి కాంగ్రెస్ ఖర్చులను అందించారు మరియు చివరికి స్వాతంత్ర్యం కోసం మరణించారు. ముస్లిం మహిళలలో, హజ్రత్ మహల్, అస్గారి బేగం మరియు బి అమ్మ బ్రిటిష్ కి వ్యతిరేకంగా స్వాతంత్ర్య పోరాటంలో సహకరించారు.
బ్రిటిష్ పాలనకు వ్యతిరేకంగా స్వాతంత్ర్యం కోసం పోరాడిన ఇతర ప్రసిద్ధ ముస్లింలు అబుల్ కలాం ఆజాద్, దారుల్ ఉలూమ్ దేవ్‌బంద్ యొక్క ముహమ్మద్ అల్-హసన్, సాయుధ పోరాటం ద్వారా బ్రిటిష్ వారిని పడగొట్టడానికి ప్రసిద్ధ సిల్క్ లెటర్ ఉద్యమంలో చిక్కుకున్నారు, హుస్సేన్ అహ్మద్ మదనీ (మాజీ షేఖుల్ హదీస్ దారుల్ ఉలూమ్ దేవ్‌బంద్), ఉబైదుల్లా సింధీ, హకీమ్ అజ్మల్ ఖాన్, హస్రత్ మోహనీ, సయ్యద్ మహ్మూద్, అహ్మదుల్లా షా, ప్రొఫెసర్ మౌలవి బర్కతుల్లా, జాకీర్ హుస్సేన్, సైఫుద్దీన్ కిచ్లె, వక్కమ్ అబ్దుల్ ఖాదిర్, మంజూర్ అబ్దుల్ వహబ్, బహదూర్ షా అబ్దుల్ గఫ్పార్ హఫర్ హఖీమ్ రహీమ్, బద్రుద్దీన్ త్యాబ్జీ, ఆబిద్ హసన్ మరియు మౌల్వీ అబ్దుల్ హమీద్.
1920 వరకు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ సభ్యుడు, తరువాత పాకిస్తాన్ వ్యవస్థాపకుడు అయిన ముహమ్మద్ అలీ జిన్నా స్వాతంత్ర్య పోరాటంలో భాగం. మహమ్మద్ ఇక్బాల్ (కవి మరియు తత్వవేత్త), హిందూ -ముస్లిం ఐక్యత మరియు అవిభక్త భారతదేశానికి బలమైన ప్రతిపాదకుడు. హుస్సేన్ షహీద్ సుహ్రవర్ది తన ప్రారంభ రాజకీయ జీవితంలో బెంగాల్‌లోని ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్‌లో కూడా సజీవంగా ఉన్నారు. ముహమ్మద్ అలీ జౌహర్ మరియు షౌకత్ అలీ మొత్తం భారతీయ సందర్భంలో ముస్లింల విముక్తి కోసం పోరాడారు మరియు ఫిరంగి మహల్ యొక్క మహాత్మా గాంధీ మరియు అబ్దుల్ బారితో కలిసి స్వాతంత్ర్యం కోసం పోరాడారు. 1930 ల వరకు, భారతదేశంలోని ముస్లింలు అవిభక్త భారతదేశం యొక్క మొత్తం సందర్భంలో, వారి దేశస్థులతో కలిసి తమ రాజకీయాలను విస్తృతంగా నిర్వహించారు.
